Hafızalardan silinmeyen 'Eski Türkiye'

Türkiye tarihinde objektiflere yansımış, hiç bir zaman hafızalardan silinmeyecek 'Eski Türkiye'den fotoğraflar...

Osmanlı Devleti'nde 4 kez, toplamda 8 yıl Sadrazamlık görevini yürüten Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa. Mayıs ayında kaybettiğimiz usta oyuncu Zeki Alasya, kendisinin ikinci dereceden yeğeni olur.

1923

Son Halife Abdülmecid Efendi

1929-Türkspor Dergisi

Türkspor Dergisi'nin 1.sayısı. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa ve Başbakan İsmet Paşa bir aradalar.

1931-Tramvay Biletçisi

Elektrikler kesildiği için hareket edemeyen tramvayın biletçisi, elektriklerin gelmesini beklerken.

1936

Mehmet Akif Ersoy
İstiklal şairimiz Mehmet Akif Ersoy ölüm döşeğindeyken..

1960

Balıkesir İmam-Hatip Okulu
Balıkesir İmam-Hatip okulundaki öğretmenler.

1969
 
Metin Oktay
Taçsız Kral Metin Oktay, 1968-1969 sezonunun gol kralı olmuş ve krallık tacını takmıştır. Galatasaray o sezonu şampiyon olarak tamamlamıştır.  Eskişehirspor ikinci, Beşiktaş üçüncü, Fenerbahçe ise dördüncü olmuştur.

1970'ler

Süleyman Demirel

5 Kasım 1977 
Türkiye Sinema Emekçileri Sendikası'nın Yürüyüşü
 
Basına sansürü protesto için binlerce emekçi İstanbul'dan Ankara'ya yürüdüler.
  Yürüyüşe Türkan Şoray, Tarık Akan, Kadir İnanır ve Fatma Girik gibi yüzlerce tanınmış sinema oyuncusu katıldı. Fotoğraftaki ise Yadigar Ejder.

Aynı yürüyüşte Müjdat Gezen.

1979
Kenan Evren ve Bülent Ecevit
 
Darbeden kısa bir süre önce Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve Başbakan Bülent Ecevit.

1980'ler 

12 Eylül Darbesi sonrası

12 yaşında Ahmet isimli bir çocuk.

29 Ekim 1980 Üçlü Zirve
 
Başbakan Süleyman Demirel, CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit ve Genelkurmay Başkanı Kenan Evren bir aradalar.

1983
Erzurum Depremi

6.9 şiddetindeki bu depremde 1155 kişi ölmüş, 537 kişi yaralanmıştır. Yaklaşık 10 bin konut kullanılamaz hale gelmiş
 30.000 hayvan da telef olmuştur. Cumhuriyet tarihimizin en büyük deprem facialarından biridir.

1922 -  Yıldız Hamidiye Camii

Abdülhamit'in bir zamanlar cuma namazlarını kıldığı hatta kendisine suikast düzenlenen camii. Abdülhamit döneminden sonra çekilen bu fotoğraf bir ''Cuma Selamlığı'' törenini gösteriyor.

1922  / Şekerkamışı tarlası

Coğrafi sınırları Alanya burnundan başlayıp Suriye'ye kadar uzanan antik bölgedeki bir şekerkamışı tarlasında çalışan işçiler..

1923 - Kasap dükkanı

Bu fotoğraf arşive kaydedilirken kenarına sadece ''İstanbul'da bir kasap dükkânı'' yazısı iliştirilmiş. Sol taraftan kadraja giren medrese öğrencisi, arkada çengellere asılmış etler ve poz veren kasap.

1924 / İzmir'de deve kervanı
 
Sırtlarında yüklerle Anadolu'dan yola çıkıp İzmir'in limanlarına yüklerini boşaltmak için ilerleyen develer.

1928 / Tornacı

Tornayı çevirmek için sol ayağını kullanan, elinde kemanesini tutan bu adam etrafındaki oyma aletleri ve önündeki tanelerden anlaşılıyor ki bir tesbih imalatçısı. Fotoğrafın nerede ve ne zaman çekildiğine dair bir bilgi bulunmazken, 1928'de National arşivine girdiğini öğreniyoruz.

1928
''Kemal Paşa'nın Türkiye'sinden görüntüler'' diyor resmin altında 
 
Daktiloyla düşülmüş bir başka not olarak: ''Başkent olması Ankara'yı çok canlı bir şehre dönüştürdü'.' cümlesi yer alıyor.   Üç katlı ahşap binanın vihannüması üzerindeki leylek yuvası da gözden kaçmaması gereken bir nokta.

1928 / İtalya'dan Atina'ya oradan Büyükdere'ye
 
Deniz uçağı Brindisi'yle sabah 07:00'de hareket edip, Atina'da bir mola veren ve ardından (fotoğrafçının notuna göre) saat 16:45'te istanbul'a ulaşan yolcular.   Yolcular görülen kalas parçasının üzerinden geçecek, ahşaptan yapılma basamaklardan inecek   ve Büyükdere'nin o yıllardaki kıyılarına varacaklar.

1928 / Sepetlerindeki elmaları yolculara satmaya çalışan kadınlar

Fotoğrafçı Haydarpaşa'dan trene atlayıp Sapanca'da inip bu fotoğrafı çektikten sonra uzun uzun kendi ülkesindeki trenleri anlatmaya başlamış:' 'Bizim trenimiz Kassel'den Henschel&Shon yapımı bir Alman lokomotifi, bir yük vagonu, iki adet üçüncü sınıf vagonu, bir yemek vagonu ve bir de yataklı 
vagondan oluşuyordu.''

1929  / Beykoz açıkları
 
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Kazım Özalp Paşa imparatorluk dönemi tenezzüh kıyılarının modernleştirilmesiyle inşa edilen bir tekneyle kıyı yarışlarını izlemeye geliyor.

1929 / Peri düğünü

Üçhisarlı damat elindeki düğün bayrağı ve gelin alayı eşliğinde gelinin köyü Kapadokya'dan geçiyorlar.

1937 / Yürümeyi seven Türkler

Fotoğrafçı Edwards S. Murray bu anı ölümsüzleştirdikten sonra, "Türkiye'de yemenicilik işiyle uğraşan insan çok" cümlesini  de not düşmüş. Ona göre Türkler aynı zamanda çok iyi yürüyüşçüler. Şehir insanı, köylüler herkes yürümeyi seviyor. 
 

1938 / Antakya'nın Dükkanları

Çarşı - pazar gezen fotoğrafçı bu fotoğrafa "Antakya'nın dükkânları" notunu düşmüş.
 

1951  / Zonguldak

Şehrin tam ortasından geçen ve taş kömürü taşıyan tren yolları. Fotoğrafçı, kart baskının arkasına fotoğrafın kullanılmaması halinde Washington'da verdiği adrese geri gönderilmesini rica ettiği bir not düşmüş. 

1953  / Van Gölü kıyıları

Deniz görünümündeki göl denen Van Gölü bazen öyle bir dalgalanıyordu ki üzerindeki küçük gemiler karaya demir atamıyordu.  Fotoğrafçı bu fotoğrafı çektiği sırada şunu söylüyor: "Anadolu'nun motorlu araçlarla donatıldığının kanıtı gibi," ve ekliyor: "kamyonun ön camında Allah'a emanet yazıyor."

1956 /   Gençlik bayramı
O zamanlardaki adıyla Mithat Paşa Stadı'ndaki kalabalık Gençlik ve Spor Bayramı kutlamalarını izliyor.

Bursa'da Türk Esnafı

Yüksek Kaldırım - 1880

 Türk Ev Hanımı - 1870

 Ayasofya - 1854

 Galata Kulesi - 1880

 Üsküdar'a Bakış - 1890

 Haremdeki Kadınlar - 1864

 Sirkeci - 1870

 Galata Kulesi'nden Bakış - 1890

 Ortaköy Cami - 1860

 Türk Seyyar Satıcı - 1880

 III. Ahmed Çeşmesi - 1870

İstanbul - 1854

 Edirnekapı 1800'ler

Türk hoca - 1880

 Sultanahmet - 1880

Eski TRT kameramanlarından gazeteci Yüksel Hançerli, 68 kuşağının albümünü yayımladı. 1968-1972 dönemini kapsayan İstanbul 1968 adlı albümde, Deniz Gezmiş, İbrahim Kaypakkaya ve Cihan Alptekin’in hiç bilinmeyen fotoğrafları yer alıyor.

Deniz Gezmiş üniversite bahçesinde sonradan ünlü bir avukat olan, siyasete soyunan en yakın arkadaşlarından Bozkurt Nuhoğlu ile bir bankta sohbet ederken.

Boğaziçi Köprüsü’nün temeli 20 Şubat 1970’te atıldı. İki ay sonra gazeteciler gittiğinde Karslı işçi Beyaz Name tek başına çalışıyordu.

Yaklaşık 50 yılını gazeteciliğe adayan Yüksel Hançerli,  1968-1972 yılları arasında Deniz Gezmiş’in birçok fotoğrafını çekmişti.

Yılmaz Güney üç ödül aldığı Adana Altın Koza Film Festivali’nde. Ağıt filmiyle aldığı ‘En İyi Film’ ödülünü Hava Kuvvetleri’ne bağışlamış Güney.

Konut hakkı için çoluk çocuk yürüyen insanlar; “Gecekonduda biz, Teşvikiye’de siz”, “Kuşların bile yuvası var” pankartlarıyla...

132 sayfalık kitapta, dönemin öğrenci liderleri Deniz Gezmiş, Cihan Alptekin, Necmi Demir, İbrahim Kaypakkaya'nın Silivri Değirmenköy'de bundan 45 yıl önce yaptıkları eylemlerin fotoğrafları da bulunuyor. Kitapta devrimci gençlerin giysileri, yakalarındaki Atatürk resimleri, ellerindeki kitap ve gazeteler ile köy kahvesinde köylülerle yemek yemelerini gösteren fotoğraflar dikkat çekiyor

“Lider olmak kolay değil, herkes oturuyor, o ayakta yemeğini yemeye çalışıyor. Bahsettiğimiz kişi Cihan Alptekin ve yanındaki arkadaşlarının yakasında da Atatürk fotoğrafı iğneli. Yıllarca çeşitli iftiralara uğrayan bu gençler yurtsever insanlardı.”

 Emekli TRT kameramanı olan Yüksel Hançerli'nin bugüne kadar yayınlanmış 7 kitabı ve 40 dakikalık belgesel filmi bulunuyor.

Ve arşivlerden çıkan diğer fotoğraflar... İşte 'bilmediğimiz Türkiye'

1970'ler
Masa tenisi

Bülent Ecevit ve Deniz Baykal, masa tenisi oynarken.

1919
Sultanahmet Mitingi

15 Mayıs 1919'da İzmir'in işgal edilmesi üzerine İstanbul'da Türk Ocağı ve Karakol Cemiyeti'nin öncülük ettiği 1 milyon kişilik Sultanahmet Mitingi.

1840 sonrası

Osmanlı'da Tıbbiye Öğrencileri

1930'lar

Atatürk ve İnönü Gülhane Parkı'nda

Yaklaşık 100 yıl önce
Kars

1870
Osmanlı'da bir harem ağası

1966
Eskişehirspor

1974
Beşiktaş Soyunma Odası

1957-1958
Zeki Müren

1908
Osmanlı'da 3. Sınıf Tren Vagonu

Yaklaşık 100 yıl öncesi
Başkentimiz Ankara

1890 - İstanbul'da Ayakkabı Tamircileri

1918 -  İstanbul'da Ekmek Dağıtan Bir Hayırsever

1.Dünya Savaşı'nın bittiği yıl, halk perişan halde...

1895 - Pera'da Minik Bir Öğrenci

Bugün yaşıyorsa en az 125 yaşındadır.

1910 yılından bir kare. İstanbul'un Beyoğlu ilçesi 16. yüzyılın sonuna kadar genelde bağlık bahçelik bir alandı. Fakat 17. yüzyıldan itibaren Fransa ve Venedik elçiliklerinin açılması ilçeyi canlandırmıştır. 19. yüzyılda ise Beyoğlu bir ticaret merkezi haline gelmiştir.

1939 - Dürrüşehvar Sultan
Son Osmanlı Halifesi Abdülmecit Efendi'nin kızı. Bu fotoğrafta 25 yaşında olup, 2006 yılında hayatını kaybetmiştir.

1940  - Gezi Parkı'nın merdivenlerinde bir anne ile çocuğu. Gezi Parkı'nın bulunduğu yerde Osmanlı dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarında Topçu Kışlası vardı. Bu Topçu Kışlası, 1909'daki 31 Mart Olayları'nda isyancıların karargâhı konumundaydı. İnönü Stadı'nın yapılmasıyla işlevini kaybeden harabe halindeki Topçu Kışlası yıkıldı ve Gezi Parkı yapıldı. Gezi Parkı, İstanbul'a Cumhuriyet Dönemi'nde kazandırılan ilk park olma özelliğini taşıyor. İsmet İnönü Dönemi'nde yapıldığı için bu park ilk başlarda "İnönü Gezisi" olarak adlandırılıyordu.

1930 - Taksim

1915   - İdam edilen mahkumlar

1870'ler  İzmir

1892 - Galata Köprüsü

1916 -  Leblebici Horhor Ağa

Ülkemizdeki ilk konulu film denemesi olan "Leblebici Horhor Ağa" filmidir. Ancak, Leblebici Horhor Ağa ne yazık ki başrol oyuncularından birinin ani vefatıyla yarıda kalmıştır.

1967 - İsmet İnönü Maltepe Sahili'nde

2. Cumhurbaşkanı ve dönemin CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, İstanbul Maltepe'de denize çivileme atlarken.

10 Kasım 1953 - Anıtkabir

Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşının Etnografya Müzesi'nden Anıtkabir'e taşındığı gün. 10 Kasım 1953 günü çekilen bir fotoğraf.

1970'ler - Tarık Akan, Teoman Ayık ve Kemal Sunal
Hababam Sınıfı ekibi.

1970'ler - Bir Zamanlar 1 Mayıs

Türkan Şoray ve Kadir İnanır, 1 Mayıs kutlamalarında...

1960 - İstanbul

İstanbul'un girişinden bir görüntü. O dönem tabeladan da anlaşılacağı üzere nüfus yaklaşık 1.5 milyonmuş. Şimdilerde İstanbul, 17-18 milyona yaklaşan müthiş bir nüfusa sahip...

1960'lar - Mevhibe İnönü

Dönemin Başbakanı İsmet İnönü'nün eşi Mevhibe İnönü, gideceği bir yer için toplu taşımayı tercih ediyor.

14 Haziran 1959 - Fenerbahçeliler ısınırken

Galatasaray maçı öncesi ısınan Fenerbahçeli futbolcular. Fenerbahçe, Galatasaray'ı 4-0 mağlup edip şampiyon olmuştur.

1964 - Ayhan Işık ve Sadri Alışık

Türk sinemasının efsaneleri Ayhan Işık ve Sadri Alışık, İstanbul Kadıköy'de kar topu oynarken.