8 Nisan Dünya Romanlar Günü

“8 Nisan Dünya Romanlar Günü” veya “8 Nisan Uluslararası Roman Günü”, Roman kültürünün kutlandığı ve Roman halkının karşılaştığı sorunlara karşı farkındalığın artırılmaya çalışıldığı bir gündür. 

8 Nisan Dünya Romanlar Günü, 1990 yılında Polonya’nın Serock kasabasında toplanan 4. Dünya Roman Kongresi'nde alınan kararla, 8 Nisan 1971′ de, Romanların sorunlarını tartışmak üzere Londra yakınlarında bulunan Chelsfield’da 1. Dünya Roman Kongresi toplantısına atfen kutlanmaya başlanmıştır.

Cumhurbaşkanlığımızın 8 Nisan 2021 tarihli Genelgesiyle 8 Nisan günü; başta eğitim, istihdam ve iskân sorunları olmak üzere; Roman vatandaşlarımızın sorunlarının çözümüne hız verilmesi, her türlü ayrımcılık zeminin ortadan kaldırılmasına yönelik yapılan çalışmaların değerlendirilmesi ve Roman kültürünün korunarak yaşatılması amacıyla “Romanlar Günü” olarak kutlanması esas alınmış, resmi gazetede yayınlanmıştır.

Ülkemizde Roman vatandaşlarımızın sorunları ve bunlara çözüm önerileri yapılan çalışmalar ile en üst düzeyde ele alınmış; Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilen Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2016-2021) ile I. Aşama Eylem Planı (2016-2018) ve 2019/28 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi uyarınca II. Aşama Eylem Planı (2019-2021) yayımlanmıştır.

Söz konusu Strateji Belgesi ve Eylem Planlarında Roman vatandaşlarımızın hem kısa ve hem de uzun vadede sosyoekonomik durumlarının iyileştirilmesinde eğitim, sağlık, istihdam, barınma, sosyal hizmetler ve sosyal yardım alanlarına ilişkin amaç, hedef ve eylemler belirlenerek bu konularda görev alacak sorumlu ve ilgili kuruluşlar gösterilmiştir.  

Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde başlatılan “Roman Açılımı” sonrasında, 30 Nisan 2016 Tarih ve 29.699 sayılı resmi gazetede yayınlanarak “Roman Stratejik Eylem Planı” yürürlüğe girmiş 

ÇİNGENELER

Çingenelerin vatanlarını neden terk etmek zorunda kaldıkları bugün bile yanıtsız kalmakta olsa da tarihçiler üç görüş üzerinde durmaktadır:

• Gazneli Mahmut’un Sindh ve Punjab’ı işgali sırasında 500.000 Hint'i esir aldığı bilinmekte olup Hindistan’ı fetheden Müslümanların, Romanları köle olarak alıp ülkelerine götürülmesi en yaygın teoridir.
• En düşük kast olduğu sanılan Çingenelerin, Müslüman fatihlere karşı paralı asker olarak kullanılmış olabilirler ki, yenilginin ardından göç etmek zorunda kalmış olabilirler.^[46]
• Firdevsî’nin Şehnâmesi’ne göre MS 420 yılında vatanlarını (Hindistan, Karaçi) terk edip dünyaya yayılan 12.000 kişilik Luri halkı, eğer Çingeneler ise dünyaya yayılmalarının Hindistan'ın işgali ile ilişkisi olamaz.^[46]

İlk kez 1051'de İstanbul'da, 1068'de de Edirne'de nüfus kayıtlarına geçirildiler. Aynı tarihlerde, Avrupa'nın birçok ülkesinde gezgin çalgıcı ve falcılardan oluşan bazı göçebe toplulukların kayıtlarına rastlanır. Günümüzde Çingeneler dünyanın dört bir yanına dağılmış olarak yaşarlar. Büyük bölümü Avrupa'nın güney kesiminde toplanmıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru Kuzey Amerika'ya da göç etmişlerdir. Çingeneler yaşadıkları her ülkede değişik adlarla anılırlar.

Çingeneler, dünyanın en renkli göçebe topluluklarından biridir. Türkiye'de yoğun olarak yaşadıkları yerlerin başında özellikle Adana (Cono aşireti) olmak üzere, Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Düzce, İstanbul ve İzmir gelir.

Çingenelerin büyük bölümü gelenek, göreneklerini ve topluluklarının yönetim biçimlerini korumuştur. İlk olarak 19. yüzyılda Avrupa'da, sayıları 10-100 aile arasında değişen Çingene toplulukları şefler seçmeye başladı.

Çingene sözcüğü yerleşik düzeni olmayan göçebe insanları çağrıştırır. Oysa Çingenelerin çok azı günümüzde göçebedir. Bazıları kendi istekleriyle göçebeliği bırakmış, yaşadıkları ülkenin yaşam biçimini benimsemişlerdir. Edirne-Kırklareli yöresinde göçebe olarak yaşayan çingenelere "Çerge" denir. Çergeler genellikle satıcılık (bohçacılık) ve kalaycılık işiyle uğraşırlar. Roman olmayanlarla evlenen Romanlar da vardır. Bazı ülkelerde de yerleşik yaşama zorlanmışlardır. Soykırıma uğramışlardır.

Yarı göçebe, yarı yerleşik bir topluluğun sayımının yapılması güç olduğu için Çingenelerin kesin nüfusu bilinmemektedir.

Nisan 1971'de, Çingenelerin sorunlarını tartışmak üzere Londra yakınlarında ilk Uluslararası Roman Kongresi toplanmış olup bu kongreye atfen, 1990'dan itibaren 8 Nisan Dünya Romanlar Günü olarak kutlanmaktadır