27 Mayıs 1960 darbesinin 62. yılı! Adnan Menderes nasıl idam edildi?
Giriş Tarihi: 27.05.2022 Güncelleme Tarihi: 27.05.2022
Adnan Menderes 3 seçimden zaferle ayrılan, yüzde 58 oylara çıkan, milletin takdirini kazanan bir isimdi. İktidarda kaldığı 10 yıl boyunca ülkenin ihtiyaçlarını hız şekilde giderdi ve önemli çalışmalara imza attı. Ancak 27 Mayıs 1960 darbesiyle devrildi ve yapılan yargılamanın ardından idam edildi. Türkiye Cumhuriyeti tarihine kara bir leke sürüldü. Peki darbeye giden taşlar nasıl döşendi? 1960 darbesine giden süreç nasıl hazırlandı? İdam süreci nasıl oldu? Gelişmeleri A Haber canlı yayınına katılan Sabah gazetesi yazarı Yavuz Donat anlattı.
Yavuz Donat'ın canlı yayında öne çıkan sözleri:
"Yüzde 58 oy almış bir isim. Yüzde 58 oy Türkiye'nin çok partili siyasi hayatında görülmemiş bir oydur. Büyük bir rekordu ve bundan sonra da kolay kolay kırılabilecek bir rekor da değildir. 27 Mayıs darbesi milletin sırtına saplanmış bir hançerdir. Bugün bu programlar yapılıyorsa hançerin kanaması hala devam ettiği içindir.
27 Mayıs darbesi Türkiye'deki bütün darbelerin muhtıraların hem anası hem babasıdır. Öyle kötü bir tohum ekildi ki zaman zaman fide veriyor. Bugün dahi darbenin üzerinden geçen bunca süreye rağmen bu darbenin benzerinin Türkiye'de arzu edenler var. Hala darbe tohumunu sulayanlar vardır. Bunun içinde medyası, iş dünyası, siyasetçisi ve toplumun değişik kesimleri de vardır.
1960 darbesini bir kenara bırakalım. 1980 darbesinin yapan Kenan Evren anılarında 'Siyasetçiler kapımı aşındırdı. Paşam ne duruyorsun?' bu kelimeleri yazdı. İşte aynı durum 1960 darbesinden önce de yaşandı. Darbe 27 Mayıs günü yapıldı, 28 Mayıs günü İstanbul Üniversitesi'nin anayasa profesörleri anayasa taslağı hazırlayıp darbecilere getirdiler.
24 saatte anayasa taslağı nasıl hazırlanabilir? Darbenin destekçileri ve hazırlayanları arasında İstanbul Üniversitesi de vardır. Bu gurur kaynağımız olan kurum 'Geçmişte içimizdekiler bu işlere bulaştı' diye bir özür dilemelidir.
O dönemin medyası darbeye giden yollara taş döşemiştir. Siyasetçi bunu yapmıştır. Darbe sevinçle kucaklandı. 1961 ve 1965'te seçim yapıldı. Darbeci subaylardan 3 tanesi CHP'nin listesinden milletvekili adayı gösterildi. Bu darbecilerin katillerin parti listesinde ne işi var?
Bunlardan bazıları çıktı seçim meydanlarında nutuk çekti. Günümüzde bunların hala evlatları devam ediyor. Yassıada'da idam kararları verildi ancak bu kararlar çok daha önce verildi. Kemal Kılıçdaroğlu'nun 'özür dileme' lafını çok saygın bir söylem olarak kabul ediyorum. Ama bir yerinden başlanması lazım.
Darbeden başlaması lazım çünkü 1960 darbesi Türkiye'ye öyle bir darbe vurdu ki darbeden önce 1950'li yıllarda Güney Kore, İspanya ve Türkiye'nin milli geliri aynıdır. Eğer bu ülkede darbeler olmasaydı bugün bir 25-30 bin dolar milli gelir seviyesine ulaşacaktık.
Geçmişte bu darbeye destek verenler benim meslektaşlarım dahil, mesleğimizin içinden çıkan Bülent Ecevit (28 Mayıs günü darbeyi öven yazılar yazdı) dahil yani siyasetçisi, medyası hepsi toptan özür dileyecek."
Bir başbakanı idam eden zihniyet! 27 Mayıs darbesine giden süreçte ne oldu?
Giriş Tarihi: 27.05.2022
Türk demokrasi tarihinin kara lekelerinden 27 Mayıs 1960 darbesi, eski başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın idamıyla sonuçlandı. 27 Mayıs'a nasıl gelindi? Türkiye nasıl bir ortamda darbeye sürüklendi? Adnan Menderes nasıl ön plana çıktı ve iktidara nasıl geldi? Gelişmeleri A Haber muhabiri Tayfun Er'in konuğu olan Doç. Dr. Tuncay Ercan Sepetçioğlu değerlendirdi.
27 Mayıs 1960 darbesi Türk demokrasi tarihine kara leke olarak geçti. Eski Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edildi. Türkiye nasıl bir ortamda darbeye sürüklendi? Gelişmeleri Doç. Dr. Tuncay Ercan Sepetcioğlu şöyle değerlendirdi:
"Cumhuriyet tarihinin en kara günlerinden birine tanıklık ediyoruz. İdamlara giden süreçte 62 yıl geride kaldı. Adnan Menderes bilindiği üzere Türk siyasi tarihinin en önemli ve en etkili figürlerinden bir tanesi. Sahneye çıkışı 1931 yılında Atatürk'ün bu bölgeye olan ziyaretiyle gerçekleşiyor.
Adnan Menderes olduğu bölgesinin sosyo-ekonomik yapısına hakim, Türkçesi düzgün ve duruşuyla etkili olan genç Atatürk'ün de dikkatini çekti. Ve bu sayede Ankara'ya davet edilir. Adnan Menderes'i Meclis'te son derece etkin bir üye olarak gördük.
1945'in sonuna geldiğimiz zaman 2. Dünya Savaşı sırasında iktidarda olan partinin uygulamalarından da kaynaklı olarak Celal Bayar'ın da önderliğinde Demokrat Parti kuruldu. Böylelikle Adnan Menderes'in liderliğinde 1946 seçimlerine dahil olmuş oldu.
1950 seçimlerinde Demokrat Parti ülkenin halkı tarafından iktidara getirildi. Adnan Menderes siyasi tarihin en başarılı afişiyle "Yeter Söz Milletin" iktidara geldi. Bu süreçten sonra DP'nin son derece başarılı faaliyetler gösterdiğini görmekteyiz. Bu dönemde Türkiye'de üretim arttı ve ülke dünyada kendini gösterdi."
BİR BAŞBAKANI İDAM EDEN ZİHNİYET!Adnan Menderes’in muhafız subayı A Haber’de! Yaşadıklarına tanıklık etti
Giriş Tarihi: 27.05.2022 Güncelleme Tarihi: 27.05.2022
1960 Darbesi'nin ardından Yassıada'da görev yapan muhafız subaylardan biri de Mehmet Nuri Taşdelen'di. Adnan Menderes'in yaşadıklarına yakından tanıklık eden isim o anları A Haber muhabiri Kübra Kılıç aracılığıyla tüm Türkiye’ye anlattı.
Mehmet Nuri Taşdelen'in canlı yayında anlattıkları:
"1960 senesinden sonra Yassıada'da tutuklanan Adnan Menderes ve diğer isimlerin muhafız subaylarından bir tanesiydim. Oda nöbeti olarak Adnan Menderes ve Celal Bayar'ın odalarında 1'er saat nöbet tutardık. Bu nöbetler sırasında ilk zamanlar çok gergindik.
10 sene boyunca ülkenin kaderine hükmeden Menderes ve Bayer gibi şahısların yanında gergin bir şekilde görev yaptık. Benim rahatlamama sebep olan olay ise çok farklıydı. Adnan Menderes elindeki plastik ile sinekleri kovalarken bir türlü yakalayamadı. Sinek gelip benim yanımdaki koltuğa kondu.
Bende bir anlık refleksle sineği avucumda yakaladım. Merakla gelip baktı. Beni orada alkışladı ve gülüştük. Sonra hemen elime limon kolonyası sıktı. Bundan sonra Menderes ile birlikte duygusal bir bağ kurduk ve öyle ben görev yapabildim.
Ben nişanlıydım. Yüzüğümü gördü ve bana nişanlımı sevip sevmediğimi sordu. Bende ona cevaben 'Evet, sevmez olur muyum hiç' dedim. Adnan Menderes eşinden gelen mektupların kendisine ulaşmasını istiyordu. Bu soruyu bize günde en az 10 defa sorardı. O mektuplar geldiği zaman çocuklar gibi sevinirdi. Mektupları defalarca okurdu.
Bu mektupları bu kadar önemsemesine rağmen hep geciktiriliyordu ve ona yapılan manevi eziyetlerden bir tanesi de buydu. Bu konuda yardımcı olmamaları çok büyük bir hataydı. Sakinleştirici bir ilacı vardı ve onu da sürekli olarak sorardı.
İlaçları biriktirdiğini ve o ilaçlarla intihar ettiğini öğrendik. Bunlar belgelenmişti. İntihar ettiği zamanda ben ordaydım. Tesadüfen benim nöbetim onun odasına denk geldi. Ben de bir daha fotoğrafını çekemem diye o gün fotoğraflarını çektim. O sırada ağzından köpüklerin çıktığını ve yastığa bulaştığını gördüm. Sonra amirlerine haber verdim. Böylece intihardan kurtarılmasını sağladık. Komadan çıktıktan hemen sonra götürüp astılar."
MUHAFIZ SUBAYI A HABER'DE!
ADNAN MENDERES'İN SON ANLARI!
BİR BAŞBAKANI İDAM EDEN ZİHNİYET
Adnan Menderes’in son anlarını görevli asker anlattı: Boşuna idam ettiler
Giriş Tarihi: 27.05.2022 Güncelleme Tarihi: 27.05.2022
Takvim yaprakları 17 Eylül 1961'i gösteriyordu. Türkiye'yi aydınlığa taşıyan Başbakan Adnan Menderes, 2 arkadaşıyla birlikte darbe sonrası asılarak idam edildi. O acı dün gibi tazeyken Menderes'in cezaevi sürecinde görevli bir asker yaşadıklarını anlattı.
80 yaşındaki Halit Selvi, görevli olarak Yassıada'ya gönderildi. Mahkumların tutulduğu koğuşlarda nöbetteydi.
27 Mayıs, Cumhuriyet tarihinin ilk askeri darbesiydi. Seçimle iktidara gelen bir siyasi parti alaşağı edilmişti. 27 Mayıs'taki o zulüm, Türkiye'yi karanlığa itmişti.
Demokrat Parti'nin önde gelen kadrolarının tümü tutuklandı. Yassıada'da yapılan bir dizi yargılama sonrasında Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan, ölüm cezasına çarptırıldı.
Yassıada'ya görevli olarak gönderilen askerlerden Halit Selvi, Adnan Menderes'e yapılan büyük haksızlığı anlattı.
Halit Selvi, "Menderes çok iyi bir insandı ama Menderes'i 'niye yaptın, niye ettin' diyerek boşuna idam ettiler. Onun başbakanlık yaptığı dönemde kıtlık, hırsızlık yoktu. Hükümeti döneminde yaptığı önemli ve başarılı işler dava konusu yapılarak savunması istendi ancak rahmetliğin sözünü tamamlamadan mahkeme başkanı tarafından azarlanarak yerine oturtulmasına çok tanık oldum." dedi.
Menderes ve arkadaşlarının son sözleri ise, yürekleri sızlattı.
Halit Selvi, "Menderes döneminde Türk insanı altın çağını yaşadı. Koğuşlarında nöbetçiydim. Bir sabah hasta olduğunu söylediler. Bir baktık boyunlarında boğazlarında hortumlar takılı. Ve o gün Adnan Menderesi gıyaben infazı verildi." şeklinde konuştu.
ADNAN MENDERES'İN SON ANLARI!
YORUMLAR