Sultan Ahmet Camii'nin neden 6 minaresi var?
Giriş Tarihi: 12.2.2019 16:48 Güncelleme Tarihi: 12.2.2019 17:16
Sultanahmet Camii'nin dış avlu birinci kapısının ( Atmeydanı’ na açılan kapılardan soldakinin bitişiğinde ) altındaki sebil kitabesinde yazılanları pek çok insan bilmez.
Sultan 1. Ahmet tarafından 1616 yılında mimar Sedefkar Mehmet Ağa’ya Ayasofya’nın karşısında yaptırılan Sultanahmet Camisi, kentin en çok turist çeken mekanları arasında ön sıralarda yer alıyor.
Osmanlı sultanları ve ailesi tarafından yaptırılan ve ”Sultan camileri” anlamına gelen selatin camilerinin 6′ncısı olan Sultanahmet Camisi, İznik çinileriyle bezeli olduğu için Avrupalılar tarafından ”Mavi Cami (Blue Mosque)” olarak adlandırılıyor.
İstanbul’un tarihi yarımadasında bulunan Sultanahmet Camisi, Mimar Sinan sonrası klasik mimarinin en büyük ve en önemli eseri olarak biliniyor.
Caminin yapımı 1616′da tamamlanırken, yapımı 1620 yılına kadar süren külliyenin diğer binalarının, dağınık bir düzenlemeyle yerleştirildiği görülüyor.
Binalar, tüm alana hakim ve dış avlu içinde yer alan cami ve hünkar kasrı çevresinde işlevlerine göre dini, eğitim yapıları ve sosyal tesisleri olarak gruplandırıldı.
Büyük çaplı bir prestij projesi olarak yapılan Sultanahmet Camisi ve külliyesinde Mimar Sinan’ın öğrencisi Sedefkar Mehmet Ağa, klasik geleneğin denenmemiş detaylarını kullanarak devletin siyasi gidişine paralel olarak mimaride büyük bir atılım gerçekleştirdi.
İznik çinileriyle bezenmesi, yapının mimari ve sanatsal açıdan dikkate şayan en önemli yanı olarak öne çıkıyor.
Mavi, yeşil ve beyaz renkli İznik çinileriyle bezeli olan ve çinilerin süslemelerinde sarı ve mavi tonlardaki geleneksel bitki motifleri kullanılması, yapıyı sadece bir ibadethane olmaktan öteye götürüyor.
Sultanahmet Camisi, aynı zamanda Türkiye’nin 6 minareli tek selatin camisi olma özelliğini de taşıyor.
Caminin 6 minaresi olmasına ilişkin aktarılan bir efsane şöyle: ”Dönemin padişahı I. Ahmet, minareleri altından yaptırmak istemiştir ancak kaplamada kullanılacak olan altının değeri padişahın bütçesini fazlasıyla aşınca, caminin mimarı Sedefkar Mehmet Ağa bu emri güya yanlış işiterek ‘altın’ sözcüğünü ”altı” yaparak camiyi 6 minareli inşa ettirmiştir.”
Toplam 260 pencereyle aydınlatılan caminin ibadethane bölümü 64×72 metre boyutlarındadır. 43 metre yüksekliğindeki merkezi kubbesinin çapı ise 23,5 metredir.
Avlunun batı girişinde, demirden ağır bir kordon bulunmaktadır. Bu kordon, avluya atıyla giren padişahın kafasını çarpmamak için eğmesini gerektiriyordu.
Bu durum da padişahın bile camiye girerken kendisine çeki düzen vermesi gerektiğini göstermek amaçlı sembolik bir eylem olarak kabul ediliyordu.
Vakıflar Genel Müdürlüğünden alınan bilgilere göre, Sultan Ahmet Evvel Vakfına kayıtlı olan cami, büyük bir külliyenin ana yapısını oluşturuyor.
Plan şeması itibarıyla Şehzade Camisi’ne benzeyen camide, merkezi kubbeyi dört yönden dört yarım kubbe destekliyor.
Kareye yakın dikdörtgen planlı eserin içi zengin İznik çinileri ile kaplı bulunuyor.
Sultanahmet Camisi hakkında AA Muhabirine bilgi veren sanat tarihi uzmanı Prof. Dr. Semavi Eyice, Mimar Sinan’dan sonra yetişen ve onun üslubunu devam ettiren Arnavut asıllı Sedefkar Mehmet Ağa’nın eseri Sultanahmet Camisi’nin, çok zengin bir mimarisi olduğunu söyledi.
Külliye şeklinde yapılan caminin zaman içinde bazı bölümlerinin yıkıldığını dile getiren Prof. Dr. Eyice, ”Sultanahmet Camisi’nin 6 minaresi var. Bu özellik başka camide yok” dedi.
Prof. Dr. Eyice, külliyenin Darüşşifası yani hastanesi olduğunu, Sıbyan mekteplerinden ise birinin yıkıldığını, diğerinin durduğunu kaydetti.
Sultanahmet Camisi’nin arkasında ”Arasta” tabir edilen ve yangın geçirdiği için yıllarca kullanılmadıktan sonra restore edilen çarşının giriş çıkışlarındaki sebillerin içlerinin çinilerle kaplı olduğunu, ancak o çinilerin birileri tarafından kırılıp götürüldüğünü anlatan Prof. Dr. Eyice, şunları söyledi:
Çocuk yaşta padişah olan ve genç yaşta da ölen Sultan 1. Ahmet’in caminin yapımında ilk vurduğu kazma, bugün Topkapı Sarayı’nda hala saklanır.”
Sultanahmet Camii Hakkında Bilgiler (Ziyaret, Ulaşım…)
Yazar
Barış Çelebi-
İç duvarlarını süsleyen göz alıcı desenlerin renginden dolayı yurt dışında “Blue Mosque” (Mavi Cami) adıyla anılan Sultanahmet Camii, Türk-İslam mimarisinin en başarılı örneklerinden birisi olarak gösteriliyor. İnşasında tercih edilen mimari anlayışla Osmanlı cami kültürüne yepyeni bir bakış açısı getiren yapı, Tarihi Yarımada turu kapsamında görülmesi gereken duraklardan bir tanesi. İşte tüm yönleriyle bir semte adını veren Sultanahmet…
Sultanahmet Camii Hakkında Bilgi
Gezginlerin Tarihi Yarımada gezilecek yerler listelerinde görkemiyle kendisine yer bulan dini yapı, maneviyata verdiği önemle tanınan Sultan I. Ahmet’in emri doğrultusunda 1609-1616 yılları arasında inşa edilmiş.
Sinan’dan sonra Osmanlı mimarisinin en önemli isimleri arasında sayılan Sedefkâr Mehmet Ağa’nın imzasını taşıyan yapı, devlet hazinesinden ayrılan ödenekle inşa edilmiş ilk selâtin(sultan) cami olma özelliğini taşıyor.
Sultanahmet, At Meydanı’nın denize bakan kısmındaki geniş bir alanı kaplayan Ayşe Sultan Sarayı’nın yerine yapılmış. Kıble yönünde bulunan saray, 30.000 altın karşılığında satın alınmış. Cami inşasında başta padişah olmak üzere pek çok devlet adamı çalışmış. Hatta yapının temeli bizzat I. Ahmet tarafından atılmış. Padişahın temelin atılacağı yere vurduğu kazma, günümüzde Topkapı Sarayı’nda sergileniyor.
Tamamlanmasının ardından çeşitli kesimlerin eleştirilerine maruz kalan Sultanahmet, Osmanlı sınırları içerisindeki ilk ve tek 6 minareli cami olarak biliniyor. Yapı hakkında getirilen eleştirilerin odak noktasını, minare sayısının Mekke Camii ile aynı olması ve imparatorluğun gelirlerindeki azalmaya rağmen harcanan yüksek miktardaki para oluşturmuş. Bu eleştirilerin bir kısmı, I. Ahmet’in Mekke’ye 7. minareyi inşa ettirmesi sayesinde son bulmuş.
Mehmet Ağa tarafından caminin şerefe sayısı 16 olarak belirlenmiş. Mimar bu sayıyı seçerken, Fetret Devri’nin de hesaba katıldığında I. Ahmet’in Osmanlı’da tahta geçen 16. padişah olduğunu vurgulamak istemiş.
Topkapı Sarayı, Yerebatan Sarnıcı ve Kapalıçarşı ile birlikte İstanbul’un en çok ilgi çeken tarihi yapılarından birisi olan Sultanahmet, ilk yapıldığında geniş bir külliyeye sahipmiş. Ancak medrese, hünkâr kasrı, imarethane, arasta, hamam gibi yapılardan oluşan külliyenin büyük bir kısmı günümüze ulaşmayı başaramamış. Yine de yapının bahçesinde 28 yaşında vefat eden I. Ahmet’in tek kubbeli mezarını ve güneş saatini görebilirsiniz. Camideki şadırvan ise 6 sütunlu olarak tasarlanmış.
Sultanahmet Camii İçi
Avlusuna 3 kapıdan giriş yapılabilen Sultanahmet Camii’nin ana kapısında demirden yapılmış bir kordon bulunuyor. Bu kordon girişe yerleştirilerek “Allah’ın evine gelen padişah bile olsa girerken eğilmek zorundadır” mesajı verilmek istenmiş.
Ayasofya’nın 1924 yılında müzeye dönüştürülmesi sonucunda İstanbul’un ana camisi haline gelen dini yapının ana kapıdan geçerek ulaşacağınız iç kısmı dört sütun üzerine oturtulmuş,43 metre yükseklikteki görkemli bir kubbe ile kapatılmış.
Göz alıcı desenlerle bezenmiş kubbenin çapı ise 23,5 metre. Caminin bu kısmındaki desenlerdeki baskın renk olan mavi, değişik dönemlerdeki tamiratlar sırasında kullanılmış. 1990 yılında tamamlanan restorasyonda tavan desenleri kısmen de olsa orijinal haline getirilebilmiş.
Ziyaret sırasında İstanbul’un en iyi müezzinlerinin okudukları ezanları dinleme olanağı bulabileceğiniz caminin duvarlarını İznik’ten ve Kütahya’dan getirilen yaklaşık 22.000 çini süslüyor.
Caminin ilgi çekmesinde büyük rolü olan çinilerin üzerinde değişik çiçek türlerine ait motifler işlenmiş. Yapının aydınlanması sağlayan 260 pencere sayesinde özellikle havanın açık olduğu günlerde çiniler oldukça güzel bir görünüm sergiliyor.
16. ve 17. yüzyıldan kalma çiniler dışında Sultanahmet’in iç kısmında görmenizi tavsiye edeceğim bölümler caminin mihrabı, minberi ve hünkâr kasrı. Mermer mihrap, tıpkı duvarlarda olduğu gibi çiçek motifleri bezenmiş çiniler ile kaplanmış ve görselliği sütunlarla artırılmış.
Altın yaldızla kaplı minbere görkemini kazandıran unsurlar ise geometrik geçmeler ve kabartmalar. Osmanlı’daki ilk örneğini bu camide görebileceğiniz hünkâr kasrı, namaza öncesi ve sonrası padişahın dinlenmesi için inşa edilmiş. Kapısı altın yaldızlı çiniler, sedef kakmalar ile süslenmiş köşkün iç kısmındaki ince duvar işçiliğini görmek için mutlaka zaman ayırmanızı öneririm.
Sultanahmet Camii Nerede ve Nasıl Gidilir?
Ayasofya Müzesi’nin tam karşısında yer alan Sultanahmet Camii, Fatih İlçesi’nin tarihi yapıları ile ünlenmiş Tarihi Yarımada Bölgesi’nde bulunuyor.
İhtişamlı mimarisinin özgün özelliklerinden dolayı İstanbul gezilecek yerler listesinde yer almayı hak eden camiye kentin gelişmiş toplu ulaşım ağına bağlı çeşitli araçları kullanarak rahatça ulaşabilirsiniz. Bunun için en pratik yöntem Eminönü’nden tramvaya binip, Sultan Ahmet Durağı’nda inmek. Anadolu yakasından gelecekseniz, Kabataş’a veya Eminönü’ne vapurla geçtikten sonra tramvaya binebilirsiniz. Taksim-Beyazıt otobüsünü kullanarak da caminin bulunduğu meydana ulaşabilirsiniz.
Caminin adını verdiği meydan çevresindeki yolların büyük kısmı araç trafiğine kapatılmış durumda. Bu nedenle kendi aracınızı kullanarak bölgeye gelmek istediğinizde park yeri olarak Topkapı Sarayı’nın veya liselerin çevresindeki alanlar arasından seçim yapabilirsiniz.
Girişin ücretsiz olduğu dini yapının ibadete açık durumda olması nedeniyle ziyaret sırasında belirli kurallara uyulması gerekiyor. Bu kuralların ilki, manevi değerlere saygıdan dolayı giyim tarzına yönelik düzenlenmiş. Yapıyı ziyaret etmek isteyenlerin dikkat etmeleri rica edilen bir diğer önemli kural ise “Cuma Namazı” ile ilgili. Cuma günleri cemaatin rahatsız olmaması için öğle saatlerinde caminin ibadete ayrılmış bölümlerine geçici olarak ziyaretçi alınmıyor.
Sultanahmet Camii gezinizden arta kalan zamanınız olursa alışveriş için yapının hemen yan tarafındaki Kabasakal Sokağı’na, nam-ı diğer Arasta Çarşısı, gidebilirsiniz. Antika eşyaların ve halı satışının yapıldığı dükkânların bulunduğu sokakta gezdikten sonra karnınız acıktığındaysa bölgedeki köftecileri deneyebilirsiniz.
Eğer Sultanahmet tarihi mirasını keşfetmek istiyorsanız, fiyat karşılaştırma yaparak en uygun ve ucuz araç kiralama fiyatlarını sunan Türkiye rent a car firması vivi.com.tr web sitesine uğrayın. Ekonomik ve ucuz Sultanahmet rent a car fiyatlarını inceleyip oto kiralayabilirsiniz.
Sultanahmet Camii’nin kitabesinde ne yazıyor?
Sultanahmet Camii'nin dış avlu birinci kapısının ( Atmeydanı’ na açılan kapılardan soldakinin bitişiğinde ) altındaki sebil kitabesinde yazılanları pek çok insan bilmez.
Türkiye'nin ilk altı minareli camisi olarak bilinen Sultan Ahmet Camii'ndeki Kitâbe'de ne yazdığı hep merak edilir.
İşte o kitabelerde yazanlar:
Hayr eden dâr-ı na’im içre ebed mesrur ola
Yazılıp a'mâl-i hüsnü deftere, mestur ola
Câmi’-i Han Ahmed’in bânî-i â’lî-meşrebi
Hazret-i mi’mârbaşı âhiri ma’mur ola
Kim Muhammed’dir onun nâmı ve â’lî himmeti
Etdi bu ra’nâ binâyı, haşre dek meşhur ola
Olmamıştır, dahî olmaz böyle bir â’lî binâ
Bir eser konmuştur ki, dem-be-dem mezkûr ola
Sene 1026
Günümüz Türkçesi ile: “Hayır, işleyen kimse Na’im cennetleri içinde edebiyyen sevinçli, mutlu olsun
Güzel amelleri, işleri amel defterine yazılıp, kaydedilsin. Bu câmi’yi ahlakı, âdeti pek yüce olan I.Ahmed Han ve sonra mimarbaşı hazretleri imar etmiştir. Ki mimarın adı Muhammed’dir ve camiyi yapmada gayreti pek büyüktür. Gayreti ve çalışmasıyla bu güzel binayı yaptı, kıyamet gününe kadar meşhur olsun. Böyle büyük, yüce bir bina daha önce yapılmamıştır ve yapılamaz. Ortaya öyle Bir eser konmuştur ki, bu dünyada her vakit ve an dillerde dolaşsın, zikredilsin.
Sultanahmet Camii'nin dış avlu birinci kapısının ( Atmeydanı’ na açılan kapılardan soldakinin bitişiğinde ) altındaki sebil kitabesinde yazılanları pek çok insan bilmez.
YORUMLAR